Rada ds. Środowiska zdecydowała o dalszym procedowaniu zmian w traktatach. Krok w stronę zwiększenia kompetencji UE

Adobe Stock

· Na posiedzeniu unijnej Rady ds. Środowiska (ENV) podjęto decyzję o dalszym procedowaniu zmian w traktatach.

· Reprezentanci polskiego rządu zgłosili oświadczenie do protokołu, w którym wyrazili zastrzeżenia wobec zmian, finalnie jednak nie sprzeciwiając się ich dalszemu procedowaniu.

· Ta decyzja jest kolejnym krokiem, zmierzającym do zmiany unijnych traktatów i wzmocnienia kompetencji Unii Europejskiej, co w przypadku przyjęcia przedstawionych poprawek doprowadziłoby do znacznego wzrostu kompetencji UE, kosztem suwerenności państw członkowskich.

Rada ds. Środowiska (Environment Council configuration, ENV) to jedna z 10 możliwych konfiguracji Rady Unii Europejskiej. Takie układy Rady UE nazywa się również Radami Branżowymi, jako że przedmiotem ich prac są kwestie z jakiegoś określonego obszaru, np. Rolnictwa i Rybołówstwa czy Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

Zadania Rady ds. Środowiska obejmują unijną politykę środowiskową, w tym tworzenie wraz z Parlamentem Europejskim prawa w zakresie ochrony środowiska i rozważnego korzystania z zasobów oraz ochrony zdrowia. Oprócz tego, Rada ds. Środowiska zajmuje się sprawami zrównoważonej gospodarki, czystej wody i powietrza czy gospodarką odpadami. W pracach ENV państwa członkowskie są reprezentowane przez ministrów odpowiedzialnych za kwestie ochrony środowiska, natomiast Komisja Europejska jest reprezentowana przez Komisarza ds. środowiska oraz Komisarza ds. działań w dziedzinie klimatu.

Na posiedzeniu 18 grudnia ministrowie państw członkowskich rozpatrywali kilka istotnych propozycji legislacyjnych. Wśród nich pojawił się temat projektu rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych czy dyrektywy w sprawie monitorowania i odporności gleb. Najważniejszym jednak elementem było głosowanie w sprawie zmiany unijnych traktatów w oparciu o art. 48 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z tym przepisem, rządy państw członkowskich, Parlament Europejski lub Komisja mogą przedkładać Radzie propozycje zmian, które mają na celu ograniczenie lub rozszerzenie kompetencji Unii przyznanych w traktatach.

Przeniesienie tego punktu obrad na spotkanie ENV wynika z okoliczności, iż wśród zaproponowanych zmian pojawiła się propozycja przyznania Unii kompetencji w zakresie ochrony środowiska oraz bioróżnorodności. 

Samo głosowanie był przedmiotem konferencji partii opozycyjnych w Sejmie, gdzie przedstawiciele Konfederacji oraz Prawa i Sprawiedliwości wzywali partię rządzącą do sprzeciwu oraz krytykowali tryb procedowania zmian.

„Oczekujemy od rządu, że dziś zostanie wyrażony w tej sprawie sprzeciw. Dlaczego dziś? Dlatego, że właśnie dziś w programie Rady UE do spraw środowiska znalazł się ten punkt. Dlaczego akurat dziś? To nie jest wyjaśnione. Ze środowiskiem ta kwestia nie ma więcej wspólnego niż z innymi. Widać, że eurokraci chcą po prostu to jak najszybciej przepchnąć” - zaznaczył poseł i wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak (Konfederacja).

„Dzisiaj na prowizorycznym, tym wstępnym porządku obrad Rady Unii Europejskiej, wskazano jako punkt do przyjęcia bez dyskusji propozycję Parlamentu Europejskiego w sprawie zmiany traktatów. My bardzo mocno podkreślamy to, że ten proces, który się posuwa bardzo szybko, to jest proces niezwykle niebezpieczny, to jest proces, w którym rządy państw członkowskich mają być pozbawione de facto prawa do wypowiedzi, prawa do głosu” - stwierdził poseł i były wiceminister spraw zagranicznych Paweł Jabłoński (PiS).

W trakcie spotkania w Brukseli Rada ds. Środowiska podjęła decyzję o dalszym procedowaniu zmian w traktatach, bez przeprowadzenia debaty. Na spotkaniu reprezentująca Polskę podsekretarz stanu w Ministerstwie ds. Klimatu i Środowiska, minister Anita Sowińska (Nowa Lewica) złożyła oświadczenie do protokołu, w którym, według doniesień prasowych (dokument do tej pory nie został udostępniony na oficjalnej stronie Rady), podkreśliła, iż rozpoczynanie rewizji traktatów w obecnym kontekście geopolitycznym osłabiłoby jedność UE, nie jest odpowiedzią na realne potrzeby wspólnoty. Pomimo tego, żadne państwo członkowskie nie wyraziło swojego sprzeciwu wobec kroków w sprawie zmiany unijnych traktatów.

Decyzja stanowi kolejny krok w stronę zmiany unijnych traktatów. Co jednak istotne, jest to długotrwały, skomplikowany i wieloetapowy proces, wymagający koordynacji i zgody wszystkich krajów UE. Do zablokowania zmian traktatowych wystarczy sprzeciw co najmniej jednego z państw członkowskich, a więc finalna decyzja będzie należała do krajów UE, w tym do Rzeczpospolitej Polskiej.

Ponadto, zgłoszone poprawki przewidują przyznanie UE szeregu kompetencji w wielu różnych dziedzinach, co pociąga za sobą zastosowanie procedur art. 90 Konstytucji RP. Zgodnie z tym przepisem, jeśli Rzeczpospolita Polska zdecyduje się na przekazanie kompetencji organów państwowych w jakichś sprawach poprzez umowę międzynarodową, to ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikowanie tej umowy powinna zostać przyjęta przez Sejm i Senat większością 2/3 głosów. Stawia to wymogi ratyfikacyjne na wysokim poziomie i sprawia, że w aktualnym układzie sił politycznych w parlamencie, rządząca koalicja nie posiada wystarczającej liczby głosów, potrzebnych do przyjęcia zmian w traktatach.

„Aby przybliżyć charakter przygotowywanych zmian, Instytut na bieżąco śledzi dokumenty i działania legislacyjne, odnoszące się do omawianego obszaru. Efektem tego jest przygotowywany przez ekspertów Ordo Iuris raport, dotyczący suwerenności w kilkunastu obszarach normowanych przez prawo pierwotne, takich jak polityka zagraniczna, polityka zdrowotna czy polityka klimatyczne, które mają zostać istotnie zmienione - wskazuje Patryk Ignaszczak z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.